Tiêu chảy là tình trạng xảy ra phổ biến ở cả người lớn và trẻ em, dễ xuất hiện vào mùa hè. Hầu hết các trường hợp bị tiêu chảy đều tự khỏi. Tuy nhiên, đây cũng là nguyên nhân phổ biến gây tử vong ở các nước đang phát triển và đứng thứ hai trong số những bệnh gây tử vong ở trẻ em trên thế giới.

Bệnh tiêu chảy là gì?

Tiêu chảy là tình trạng đi ngoài phân lỏng ba lần hoặc nhiều hơn trong ngày. Tuy là tình trạng thường gặp nhưng bạn không nên chủ quan, đặc biệt là trẻ em khi bị tiêu chảy. Bởi theo báo cáo mỗi năm, tiêu chảy là một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ trẻ em tử vong cao.

Ngoài số lần đi ngoài trong ngày, bệnh tiêu chảy còn phải được xác định bởi các yếu tố sau:

• Tăng số lần đi ngoài đột ngột.
• Thay đổi độ đặc, rắn của phân và tăng lượng dịch trong phân.
• Thay đổi màu sắc và tính chất phân như phân có nhầy hoặc máu.

Các cấp độ của bệnh tiêu chảy

Dựa trên các đặc điểm về thời gian mắc bệnh, cơ chế bệnh, độ nghiêm trọng của bệnh và đặc điểm của phân (phân có nhiều nước, sủi bọt, nhầy máu hay có chất béo,…) bệnh tiêu chảy được phân thành 4 cấp độ: Tiêu chảy cấp tính, mãn tính, thẩm thấu và xuất tiết.

Tiêu chảy cấp tính 

Tiêu chảy cấp tính thường gặp ở trẻ em đang ở lứa tuổi mầm non và những năm đầu cấp tiểu học. Tiêu chảy xuất hiện đột ngột, khiến trẻ đi phân lỏng nhiều nước với số lần đi nhiều hơn 3 lần trong 1 ngày. Tình trạng này thường kéo dài  trong vòng 1 tuần.

Bệnh tiêu chảy cấp tính xảy ra là do sử dụng thức ăn không phù hợp hoặc do nhiễm khuẩn thực phẩm. Trong đó virus Rota là tác nhân chính làm tình trạng tiêu chảy trở nặng và đe dọa đến tính mạng của trẻ dưới 2 tuổi.

Tiêu chảy mãn tính

Nếu như bệnh tiêu chảy kéo dài hơn 2-4 tuần thì đây được coi là tiêu chảy mãn tính. Ở một người có sức khỏe tốt, tiêu chảy mãn tính có thể gây phiền toái, khó chịu hoặc trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Thì đối với một người có hệ miễn dịch kém, hoặc bị suy giảm miễn dịch thì tiêu chảy mãn tính có thể là nguyên nhân đe dọa đến tính mạng.

Tiêu chảy thẩm thấu

Trường hợp cơ thể người bệnh giảm hấp thu dịch, chất điện giải và dinh dưỡng được coi là tiêu chảy thẩm thấu. Mức độ tiêu chảy từ nhẹ đến vừa, khối lượng phân từ 250mL đến 1L/ngày. Sự không hấp thu được một chất dinh dưỡng đơn thuần như Lactose sẽ gây ra triệu chứng trướng bụng hơn là tiêu chảy, trừ trường hợp bệnh nặng. Hiện tượng tiêu chảy thẩm thấu sẽ dừng lại khi người bệnh ngừng ăn những thực phẩm đó.

Tiêu chảy xuất tiết

Sự rối loạn về chuyển tải ion trong các tế bào biểu mô của ruột là nguyên nhân làm tăng sự bài tiết và giảm hấp thu hoặc là cả hai. Hiện tượng này được gọi là tiêu chảy xuất tiết. Đối với loại tiêu chảy này thì việc ngừng ăn không có tác dụng.

Nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy

Đa phần các trường hợp tử vong do tiêu chảy là do virus Rota. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra tiêu cấp do người bệnh sử dụng nguồn nước không an toàn, không vệ sinh sạch sẽ. Ngoài ra, một số nguyên nhân gây tiêu chảy còn được biết đến như:

Nhiễm khuẩn đường ruột

Ăn phải thực phẩm không đảm bảo vệ sinh có nguy cơ chứa vi khuẩn Salmonella, Clostridium, khuẩn tụ cầu… dẫn tới ngộ độc. Khi mầm bệnh đi vào cơ thể, chúng kích thích các mô trong đường tiêu hóa gây viêm nhiễm dẫn đến tình trạng tiêu chảy cấp.

Việc tiếp xúc và sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm, các món ăn như rau sống, gỏi, đồ tái sống,… được tưới bằng nước bẩn, phân tươi sẽ làm tăng nguy cơ lây truyền vi khuẩn và các loại ký sinh trùng trong đường ruột.

Vệ sinh kém

Điều kiện vệ sinh kém là yếu tố làm tăng nguy cơ lây lan vi khuẩn gây tiêu chảy nhiễm trùng. Do đó, mỗi người cần chú ý giữ gìn vệ sinh cá nhân và không gian sống để tránh vi khuẩn gây bệnh xâm nhập vào cơ thể.

Rối loạn vi sinh đường ruột

Lạm dụng thuốc kháng sinh gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ tiêu hóa. Điều này sẽ vô tình tiêu diệt vi khuẩn có lợi, gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Từ đó dẫn đến việc giảm hấp thu chất dinh dưỡng, tăng nhu động ruột, hậu quả là đi ngoài nhiều lần, phân lỏng, không thành khuôn hoặc phân sống.

Không hấp thu đường

Do cơ thể không thể dung nạp được các loại đường như: Lactose, Glucose-Galactose, Fructose từ các loại trái cây, mật ong, sữa và chế phẩm từ sữa,… nên một số người có thể bị tình trạng tiêu chảy kéo dài nếu ăn phải những thực phẩm có chứa các loại đường này. Ngoài ra, nếu cơ thể thiếu các men như Sucrase-Isomaltase, Lactase,… cũng là nguyên nhân gây ra tiêu chảy.

Ngộ độc thực phẩm

Khi bị ngộ độc thực phẩm, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng như: đau bụng, đi ngoài dữ dội, kèm theo đó là tình trạng nôn mửa, tiêu chảy, sốt cao,… Thậm chí, nếu bệnh có thể trở nặng hơn dẫn tới co giật và tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Hội chứng ruột kích thích

Đây là bệnh lý phổ biến xảy ra do thay đổi thói quen ăn uống, sau khi ăn đồ lạ hoặc dùng một số thuốc.

Viêm đại tràng

Người bệnh viêm đại tràng thường bị mắc rối loạn tiêu hóa, kèm theo đó là tình trạng tiêu chảy. Bệnh xuất phát do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:  nhiễm vi khuẩn (Shigella, Salmonella,…), ký sinh trùng, nấm, ngộ độc hóa chất, hoặc do rối loạn thần kinh thực vật, stress,…

Điều trị bệnh tiêu chảy

Hầu hết người bị tiêu chảy ở mức độ nhẹ đều có thể tự khỏi trong thời gian ngắn mà không cần điều trị bằng thuốc. Nhưng nếu tình trạng kéo dài nhiều ngày với mức độ ngày càng nặng hơn hoặc xuất hiện nhiều triệu chứng, hãy đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và hướng dẫn điều trị. Sau đây là một số biện pháp bạn có thể áp dụng nếu bị tiêu chảy:

• Bù nước và điện giải
• Sử dụng thuốc kháng sinh nếu nguyên nhân bị tiêu chảy là do vi khuẩn hoặc ký sinh trùng gây ra.
• Điều chỉnh các thuốc đang sử dụng: Thuốc kháng sinh là một trong những nguyên nhân gây tiêu chảy. Vì vậy, bạn nên tìm đến bác sĩ có thể giảm liều dùng xuống hoặc thay đổi sang loại thuốc khác để giúp chấm dứt tác dụng phụ này.
• Điều trị các bệnh lý gây ra tiêu chảy: Tình trạng tiêu chảy là triệu chứng của một bệnh lý khác, do đó, bạn phải tìm cách điều trị vấn đề đó trước.

Có thể bạn quan tâm: Top 6 cách cầm tiêu chảy nhanh nhất cho người lớn